نیمه تاریک عطرها و رایحه های مصنوعی و مواد حساسیت زا

نیمه تاریک عطرها و رایحه های مصنوعی و مواد حساسیت زا

مقدمه

هنر عطرسازی از زمان باستان و توسط مصریان آغاز شده و در ایران و روم باستان توسعه پیدا کرده است. تا قرن بیستم عطر به طور مستقیم از مواد طبیعی چون گیاهان، جانوران ساخته می شد.

همچنان که استفاده از عطر گسترش یافت ترکیبات ساخت آن نیز مصنوعی تر شد.در حقیقت این امر به دلیل افزایش شمار مصرف کنندگان و تمایل تولیدکنندگان برای ارائه تنوع بیشتری از محصولات بود.

 امروزه %۹۵ از مواد شیمیایی طبق گزارش آکادمی ملی علوم مورد استفاده در رایحه ها از ترکیبات مصنوعی بدست آمده از نفت ساخته می شوند که ازجمله سموم شناخته شده ای هستند که منجر به ایجاد سرطان، نقص های مادرزادی، اختالالت سیستم عصبی مرکزی و واکنش های آلرژیک از قبیل عطسه، سوزش و آبریزش چشم می شوند.

تعریف رایحه : رایحه عنصری است که به منظور تولید بوی تعریف رایحه خاص به محصوالت آرایشی و بهداشتی افزوده می شود. به طور ۳ ،ادکلنها و اسپرهای بدن را رایحه می نامند. رایحه ها کلی عطرها از ترکیبات معطر، تثبیت کننده ها، حالل ها، مواد نگهدارنده، رنگ ها و جاذب های UV تشکیل می شوند تا در خوشبوسازی بدن و محیط زندگی استفاده گردند. اغلب مواد اولیه معطر سازنده رایحه با استخراج از منابع گیاهی، حیوانی یا ترکیبات مصنوعی تهیه می شوند اما ممکن است که ترکیبات رایحه از طریق سنتز مواد شیمیایی، مشتقات نفت یا مواد خام طبیعی نیز تولید شوند.

مواد شیمیایی نامشخص

امروزه محصوالت متعددی مانند شامپو، لوسیون، کرم ها، اسپرهای پاک کننده، خوشبوکننده های هوا و مواد پاک کننده مورد استفاده در ماشین های لباسشویی و ظرفشویی مورد استفاده قرار می گیرند که اجتناب از آن ها غیر ممکن است. این محصولات حاوی مواد تشکیل دهنده بسیار معطر و فراری هستند که بر روی برچسب محصول تحت عنوان (پرفیوم) یا عطر قید می شوند بدون آنکه توضیح کاملی در مورد این ترکیبات به مصرف کننده داده شود.

استفاده از این ترکیبات در غلظت های پایین شاید سمی نبوده و منجر به آسیب جدی در مصرف کننده نگردد اما در درازمدت با تکرار در مصرف اثرات مخربی بر سلامت انسان و محیط خواهد داشت. از جمله ترکیبات فرار آن هایی هستند که با ازن موجود در هوا واکنش داده و آلاینده های مضری چون فرمالدهید را تولید می‌کنند .

متاسفانه بسیاری از تولیدکنندگان محصولات آرایشی و بهداشتی تنها ادعای استفاده از رایحه های طبیعی را دارند. یک بررسی نشان داده است که %۸۲ از تولیدکنندگان که چنین ادعایی داشته اند از رایحه های مصنوعی استفاده کرده اند.

این مواد شیمیایی معمولا شامل ترکیبات فتالات مانند دی اتیل فتالات ، اتانول ، تولوئن ، تنالید ، اکتی نکسات ، کتون مشک ،اکتون متیل ایزوبوتیل و غیره هستند.

این مواد شیمیایی ممکن است باعث ایجاد حساسیت یا اختلال در عملکرد هورمون شوند.

حساسیت زایی

استفاده از ترکیبات سازنده رایحه در مواد آرایشی و بهداشتی باعث ایجاد حساسیت های پوستی بسیار می شود. امروزه این مسئله به یکی از مشکلات عمده بهداشت جهانی تبدیل شده است.

دانشمندان علت آن را افزایش مداوم استفاده از ترکیبات سازنده رایحه در مواد آرایشی و محصولات پاک کننده و سفید کننده می دانند .استفاده از این محصولات باعث حساسیت های چشمی، پوستی و تنفسی چون آسم میشود. قرار گرفتن در معرض این مواد احتمال ابتلای فرد به انواع حساسیت ها را در درازمدت بالا می برد.

جمع بندی مطالعات بالینی نشان می دهد که حداقل ۱۰۰ مورد از ترکیبات شناخته شده که در ساخت رایحه ها مورد استفاده قرار می گیرند باعث ایجاد حساسیت می شوند. برای نمونه یکی از این مواد حساسیت زا ماده شیمیایی معطری به نام لیمونن است که در عطرها و ادکلن ها بکار می رود. این ماده با نام تجاری روغن سیتروس می تواند با ازن هوا واکنش داده و بسیاری از آلاینده های خطرناک همچون فرمالدهید، استالدهید را تولید نماید. نمونه دیگر می توان به لینالول روغن اسطوخودوس اشاره کرد که در معرض هوا مواد حساسیت زا تشکیل می دهد.

اختالالت هورمونی فرآیندهای بدن همچون تولید، انتشار، انتقال، سوخت و ساز و عملکرد هورمون ها ممکن است تحت تاثیر بسیاری از مواد شیمیایی صنعتی بخصوص موادی که در عطر ها و ادکلن ها بکار می روند مختل شود. این مواد شیمیایی بخاطر توانایی که در تقلید و یا تخریب عملکرد هورمون هایی چون تستوسترون و تیروئید دارند به فعالیت های حیاتی بدن، نظیر رشد و ترمیم بافت که از طریق ارسال سیگنال با هورمون کنترل میشوند آسیب برسانند.

برخی از مواد شیمیایی از هورمون ها تقلید می کنند بدین صورت که پیام هایی شبیه به آن هایی که به طور معمول از هورمون ها به بافتهای بدن فرستاده می شود را در زمانی اشتباه به بافتی اشتباه فرستاده و بدین طریق باعث مشکالت جدی در افراد می گردند. از جمله این مشکالت افزایش خطر ابتلا به سرطان ، پروستات، اختلال در تولیدمثل، بلوغ زودرس و ناباروری است .

برخی از این مواد در سیستم غدد درون ریز اختلال ایجاد می کنند. این مواد می توانند اثر سوءی بر میزان مطلوب ترشح هورمون تیروئید که برای رشد نرمال مغز و رشد جنین، نوزادان و کودکان حیاتی است داشته باشند.